Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Τι είναι; Χρήσιμες Οδηγίες. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΧΑΠ

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

Τι είναι η ΧρόνιαΑποφρακτική Πνευμονοπάθεια;

Με τον όρο ΧΑΠ περιγράφουμε μία ομάδα χρόνιων πνευμονικών παθήσεων ( τηνχρόνια βρογχίτιδα και το πνευμονικό εμφύσημα) οι οποίες έχουν κοινό παρανομαστήτον προοδευτικό περιορισμό της ροής του αέρα στους βρόγχους και επακόλουθηδυσκολία στην αναπνοή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Παγκόσμιος ΟργανισμόςΥγείας κατατάσσει τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ως τέταρτη αιτία θανάτουδιεθνώς, μετά δηλαδή τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια καιτις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού. Η δραματική αύξηση της συχνότητας τηςΧΑΠ δείχνει ότι μέχρι το 2020 η πάθηση θα είναι τρίτη αιτία θανάτου.

Μπορεί ναελεγχθεί πλήρως με τη διακοπή του καπνίσματος.

Σε «εξολοθρευτή» του ανθρωπίνου γένους, με «φονικόόπλο» το τσιγάρο, εξελίσσεται χρόνο με χρόνο η Χρόνια ΑποφρακτικήΠνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Σε ετήσια βάση η πάθηση στερεί τη ζωή σε περισσότερουςαπό 3.000.000 συνανθρώπους μας παγκοσμίως, ενώ το πλέον ανησυχητικό είναι ότι ηεπίπτωση της έχει σταθερά αυξητική πορεία.

Τι είναι ηχρόνια βρογχίτιδα:

Η χρόνια βρογχίτιδα ανήκει στη ΧΑΠ. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και μεγάληπαραγωγή βλέννας μέσα στους βρόγχους με στένωση των βρόγχων, βήχα, καιφλέγματα. Είναι η πάθηση κατά την οποία ο ασθενής , καπνιστής συνήθως, έχειπαραγωγικό βήχα, δηλαδή βήχα με πτύελα, για τις περισσότερες μέρες τριώνσυνεχόμενων μηνών και για δύο συνεχόμενα χρόνια. Πρέπει, βέβαια, νααποκλειστούν άλλες αιτίες παραγωγικού βήχα, όπως είναι ο καρκίνος τωνπνευμόνων, οι βρογχιεκτασίες, η φυματίωση, οι συχνές λοιμώξεις των πνευμόνωνκ.α.

Τι είναι το Πνευμονικό εμφύσημα:

Το εμφύσημα ξεκινά μετην καταστροφή των κυψελίδων των πνευμόνων. Οι κυψελίδες είναι οι φυσαλίδεςστην επιφάνεια του πνεύμονα όπου γίνεται η ανταλλαγή του οξυγόνου τηςατμόσφαιρας με το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται στο σώμα μας από τιςκαύσεις. Η καταστροφή αυτή είναι μη αντιστρεπτή και καταλήγει σε διάταση καιστη δημιουργία μόνιμων τρυπών στον ιστό των πνευμόνων. Καθώς καταστρέφονται οικυψελίδες, οι πνεύμονες μεταφέρουν όλο και λιγότερο οξυγόνο προς την κυκλοφορίατου αίματος, προκαλώντας βράχυνση (συντόμευση) της αναπνοής. Χάνεται, επίσης, ηελαστικότητα του πνεύμονα, η οποία είναι υπεύθυνη για να κρατάει του πνεύμονεςανοιχτούς. Τα συμπτώματα του εμφυσήματος περιλαμβάνουν βήχα, δύσπνοια, βράχυνσητης αναπνοής, αδυναμία και περιορισμένη αντοχή στην άσκηση. Καθώς η νόσοςεξελίσσεται, το έργο της αναπνοής (δηλαδή η προσπάθεια που καταβάλει ο ασθενήςγια να αναπνεύσει) γίνεται τόσο μεγάλο, που οδηγεί σε μεγάλη απώλεια βάρους.

Τασυμπτώματα ξεκινούν στην ηλικία των 35-40 ετών με τον λεγόμενο ‘τσιγαρόβηχα’ μετον οποίο μπορεί να αποβάλλονται πτύελα. Κάποιες φορές ο καπνιστής μπορεί νααισθάνεται την αναπνοή του να ‘σφυρίζει’, ενώ τα κρυολογήματα γίνονται πιοσυχνά. Σε αυτή τη φάση εάν το άτομο δεν δώσει σημασία στα συμπτώματα αυτά , καισυνεχίζει να καπνίζει, μετά από λίγα χρόνια προστίθεται η δυσκολία στην αναπνοή(δύσπνοια), αρχικά στο γρήγορο βάδισμα, στην ανηφόρα ή στο ανέβασμα σκάλας. Απόεκεί και μετά η κατάσταση χειροτερεύει γρήγορα. Γύρω στην ηλικία των 55-60 ετώνη δύσπνοια θα έχει επιδεινωθεί τόσο που ο ασθενής θα δυσκολεύεται να κάνειδουλείες ακόμη και μέσα στο σπίτι του.

Σιγά - σιγάο ασθενής καθηλώνεται μέσα στο σπίτι του λόγω της πολύ έντονης δύσπνοιας καιτης αναπνευστικής ανεπάρκειας με ανάγκη για συνεχή φαρμακευτική αγωγή καιοξυγονοθεραπεία τις περισσότερες ώρες της ημέρας.

Η δύσπνοια θα τον εμποδίζει ακόμη και να πλυθεί, να ντυθεί, ενώ πολύ συχνάθα καταφεύγει στο εφημερεύοντα νοσοκομείο. Η κοινωνική απομόνωση και η κακήκατάσταση της υγείας επηρεάζουν την ψυχική υγεία με πολύ συχνά την εμφάνισηαγχωδών αντιδράσεων και κατάθλιψη.

Ποια είναι τα πιθανά αίτια της ΧΑΠ;

Το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη αιτία της ΧΑΠ. Περίπου 1 σε κάθε 5 καπνιστές θα πάθει αναπηρία από ΧΑΠ.Σταματώντας το κάπνισμα επιβραδύνεται ο ρυθμός βλάβης και παρατείνεται η ζωή.Το κάπνισμα ερεθίζει τους αεραγωγούς, οι οποίοι στενεύουν, κάνοντας δυσκολότερητην αναπνοή. Οι αεραγωγοί παράγουν υπερβολικά πτύελα (φλέγμα), που καθιστάπιθανότερες τις λοιμώξεις. Λιγότερο οξυγόνο εισέρχεται στο αίμα λόγω της βλάβηςστις αεροφόρους κύστεις. Η άσκηση γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Τα νέα δεν είναιεντελώς άσχημα! Αν κόψετε το κάπνισμα και πάρετε τα σωστά φάρμακα μπορείτε ναδιευκολύνετε την αναπνοή και να ασκείστε περισσότερο. Όσο πιο πολύ ασκείστε,τόσο πιο καλά θα αισθάνεστε.

Επειδή ο φυσιολογικός πνεύμονας έχει μεγάλη χωρητικότητα,μπορεί να έχετε ΧΑΠ χωρίς καθόλου συμπτώματα. Ωστόσο, πολλοί ασθενείς βήχουνκαι φτύνουν πτύελα τις περισσότερες ημέρες. Ορισμένοι πάσχουν από συχνές,παρατεταμένες λοιμώξεις του θώρακα.

Αλλες αιτίες:

Η μόλυνση του ατμοσφαιρικού αέρα δρα επιβαρυντικά,κυρίως το διοξείδιο του θείου.

Το παθητικό κάπνισμα.

Οι συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού κατά την παιδικήηλικία.

Η εργατική έκθεση σε βιομηχανικούς ρύπους και σκόνεςαυξάνει τον κίνδυνο.

Το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.

Η ανεπάρκεια της α1- αντιθρυψίνης, μιας πρωτεΐνης πουπαράγεται από το συκώτι και ασκεί προστατευτική δράση στους πνεύμονες. Ηανεπάρκειά της είναι γενετική ανωμαλία και ο κίνδυνος ανάπτυξης εμφυσήματοςείναι πολύ μεγαλύτερος στα άτομα που εμφανίζουν ανεπάρκεια αυτής της πρωτεΐνης.

Το φύλο φαινόταν μέχρι πρότινος να παίζει κάποιο ρόλο.Τα προηγούμενα χρόνια η εμφάνιση της ΧΑΠ φαίνονταν να είναι συχνότερη στουςάνδρες παρά στις γυναίκες, πιθανόν εξαιτίας του μεγαλύτερου ποσοστού καπνιστών.Τα τελευταία χρόνια η επίπτωση της νόσου έχει διπλασιαστεί ανάμεσα και στιςγυναίκες. Αφ’ ενός διότι αυξήθηκαν τα ποσοστά καπνιστριών και αφ’ ετέρου γιατίοι γυναίκες φαίνεται να εμφανίζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στον καπνό.

Ερευνητικά έχει φανεί ότι και κάποιοι κληρονομικοίπαράγοντες κινδύνου σε συνδυασμό με το κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο γιαΧΑΠ.

Διάγνωση της ΧΑΠ

Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται με μια εύκολη εξέταση αναπνοήςπου αποκαλείται σπιρομετρία. Σας ζητούν να φυσήξετε δυνατά σε σωλήνα που είναισυνδεδεμένος με ένα μηχάνημα. Το αποτέλεσμα λέει στο γιατρό τη σοβαρότητα τηςπάθησης. Η εξέταση αυτή μετράει την ποσότητα του αέρα που βγαίνει από τους πνεύμονεςκαι την ροή, δηλαδή την ταχύτητα με την οποία βγαίνει ο αέρας στην εκπνοή. ΣτηνΧΑΠ λόγω της στένωσης των βρόγχων, τόσο η ποσότητα όσο και η ροή μειώνονταικάτω από τα αναμενόμενα όρια.

Ήπια - Η ικανότητααναπνοής είναι 60-80% της φυσιολογικής.

Αισθάνεστελίγη δύσπνοια αν εργάζεστε εντατικά ή περπατάτε γρήγορα, ειδικά σε λόφους καισκαλοπάτια.

Μέτρια- Η ικανότητα αναπνοής είναι 40-60%της φυσιολογικής.

Αισθάνεστεδύσπνοια αν περπατάτε γρήγορα και χρειάζεται να βαδίζετε πιο αργά σε λόφους καισκαλοπάτια.

Μπορείνα έχετε πρόβλημα κάνοντας εντατική εργασία ή δουλειές.

Σοβαρή- Η ικανότητααναπνοής είναι λιγότερη από το 40% της φυσιολογικής.

Ίσωςνα μη μπορείτε να εργαστείτε ή να κάνετε δουλειές στο σπίτι.

-Δενμπορείτε να ανεβείτε τις σκάλες ή να βαδίσετε στο δωμάτιο πολύ καλά.

Κουράζετε εύκολα.

Η ακτινογραφία θώρακος, είναι απαραίτητη για να μας αποκλείσει άλλανοσήματα με παρόμοια συμπτώματα. Η εξέταση των αερίων του αρτηριακού αίματος,σε προχωρημένο στάδιο της ΧΑΠ (αναπνευστική ανεπάρκεια), η τάση του οξυγόνουείναι κάτω από 55-60 mmHg (φυσιολογικές τιμές 80 mmHg) .

Η Θεραπείατης ΧΑΠ περιλαμβάνει:

Τηνδιακοπή του καπνίσματος
Βρογχοδιασταλτικάκαι εισπνεόμενα στεροειδή φάρμακα
Οξυγονοθεραπεία
Θεοφυλλίνες
Βλεννολυτικά
Αντιβιοτικά

Η καθημερινή άσκηση: παρόλο που η δύσπνοιαπεριορίζει τους ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια,αντίθετα από ό,τι θα πίστευε κανείς το καθημερινό περπάτημα και η σωματικήάσκηση κάνουν καλό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν οι ασθενείς με αυτήτη νόσο ακινητοποιούνται και κλείνονται μέσα στο σπίτι για να αποφύγουν τηδύσπνοια, χειροτερεύουν την κατάσταση τους. Γιατί; Διότι με την ακινησίαατροφούν οι μύες του υπόλοιπου σώματος -οι οποίοι ζητούν περισσότερο οξυγόνο απότους πνεύμονες- με αποτέλεσμα να αυξάνει η δύσπνοια σε οποιαδήποτε προσπάθειαγια κίνηση.

Η χειρουργική θεραπεία: η αφαίρεσημη λειτουργικών τμημάτων των πνευμόνων και η μεταμόσχευση πνευμόνων αποτελείλύση για μερικούς ασθενείς.