H καλή, η κακή χοληστερίνη, οι λιποπρωτεϊνες, υπερχολιστερολαιμία, και οι μύθοι που τα συνοδεύουν

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Γιατζίδης,M.D., medlabnews.gr

Φαίνεται ότι η χοληστερόληείναι μια ουσία απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού,η οποία όμως εάν κυκλοφορεί σε μεγάλες ποσότητες έχει αρνητικές συνέπειες γιατίεναποτίθεται στο τοίχωμα των αγγείων (αρτηριών) δημιουργώντας την αθηρωματική πλάκα.

Η αθηρωματική πλάκα αποτελείται σε σημαντικό ποσοστό απόχοληστερόλης. Με την πάροδο του χρόνου καιόταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, αυξάνεται, προβάλλει όλο και περισσότερο μέσαστον αυλό του αγγείου (προς το εσωτερικό του, δηλαδή) με συνέπεια να τον περιορίζεικαι να μειώνει την ποσότητα του αίματος που διέρχεται από αυτό.

Ταυτοχρόνως, μειώνονται καιτα παρεχόμενα από το αίμα θρεπτικά συστατικά, με τελικό αποτέλεσμα τη στηθάγχη καιτα καρδιακά επεισόδια. Τα προβλήματα που εκδηλώνονται μετά από αρκετά χρόνια, καθώςη στεφανιαία νόσος είναι πάθηση με βραδεία εξελικτική πορεία.

Το έμφραγμα εκδηλώνεται όταν«σπάσει» η αθηρωματική πλάκα στο τοίχωμα του αγγείου και δημιουργηθεί θρόμβος πάνωτης, με συνέπεια να αποφραχθεί το αγγείο και να παρεμποδισθεί η αιμάτωση και η παροχήοξυγόνου στην περιοχή του μυοκαρδίου που αιματώνεται από το αγγείο αυτό. Η διεργασίααυτή μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο

Το μεγαλύτερο ποσοστό χοληστερόληςτου ανθρωπίνου σώματος παράγεται στο ήπαρ - το υπόλοιπο προέρχεται από τιςτροφές.

Πηγές πλούσιες σε χοληστερόληείναι το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Η ποσότητα της χοληστερόληςπου υπάρχει στον ανθρώπινο οργανισμό επηρεάζεται από τον τύπο της διατροφής, απότην ηλικία και από κληρονομικούς παράγοντες.

Η χοληστερόλη και οι άλλεςλιποπρωτεΐνες

Η χοληστερόλη μεταφέρεται μετο αίμα υπό μορφή μορίων που περιέχουν λιπίδια και πρωτεΐνες. Αυτά τα μόρια ονομάζονται,λόγω ακριβώς της σύνθεσής τους λιποπρωτεΐνες.

Όταν είναι κανείς νηστικός,κυκλοφορούν στο αίμα του τρεις κύριοι τύποι λιποπρωτεϊνών.

· Οι χαμηλής πυκνότηταςλιποπρωτεΐνες (LDL χοληστερόλη),

· οι υψηλής πυκνότηταςλιποπρωτεΐνες (HDL χοληστερόλη)

· και οι πολύ χαμηλήςπυκνότητας λιποπρωτεΐνες (VLDLχοληστερόλη).

Η «κακή» (LDL) χοληστερόλη είναι η λιποπρωτεΐνη, που σε μεγάλες ποσότητεςσχετίζεται με την αθηρωμάτωση των αρτηριών και τις επιπλοκές της, δηλαδή την στεφανιαίανόσο, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, το ανεύρυσμα αορτής και την περιφεριακήαρτηριακή αθηρωματική νόσο.

Η «καλή» (HDL) χοληστερόλη σχετίζεται αντίστροφα με τον κίνδυνο στεφανιαίαςνόσου, δηλαδή όσο υψηλότερη είναι αυτή τόσο μεγαλύτερη είναι η προστασία έναντιτης αθηρωμάτωσης και της στεφανιαίας νόσου.

Η VLDL χοληστερόλη είναι ηπιο πλούσια λιποπρωτεΐνη σε τριγλυκερίδια και αποτελεί πρόδρομο ουσία για την παραγωγήτης LDL χοληστερόλης. Σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι αθηρογόνος και ευνοείτην εμφάνιση αθηρωμάτωσης και στεφανιαίας νόσου. Είναι η λιποπρωτεΐνη στην οποίαοφείλονται τα τριγλυκερίδια του αίματος.

Έτσι, όσο μεγαλύτερη είναιη υπερπαραγωγή της VLDL χοληστερόλης από το ήπαρ, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ποσότητατων τριγλυκεριδίων στο αίμα.

Ο κύριος στόχος στην αντιμετώπισητων δυσλιπιδαιμιών

Κύριο στόχο για την αντιμετώπισητης υψηλής χοληστερόλης τόσο στους πάσχοντες από στεφανιαία νόσο, όσο και στα άτομαδίχως αυτήν, αποτελεί η «κακή» (LDL) χοληστερόλη, σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές καιτις Αμερικάνικες οδηγίες για την αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών.

Ως εκ του τούτου η τιμή τηςLDL-χοληστερόλης, λαμβάνεται κατά κύριο λόγο υπόψη για την έναρξη φαρμακευτικήςυπολιπιδαιμικής αγωγής .

Μύθοι για την χοληστερόλη

Η χρησιμοποίηση μαργαρίνης αντί για βούτυρο βοηθά στηνμείωση της χοληστερόλης.

Ο κύριος παράγων που επηρεάζειτην χοληστερόλη του αίματος είναι το κορεσμένο λίπος που περιέχεται στην τροφή καιόχι τόσο το πόσο χοληστερόλη περιέχει η τροφή. Το βούτυρο αλλά και η μαργαρίνη πουβρίσκεται σε στερεά μορφή είναι τροφές πλούσιες σε κορεσμένο λίπος και ως εκ τούτουπρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ. Η μείωση της κατανάλωσης κορεσμένων λιπών βοηθάστην καλύτερη ρύθμιση της χοληστερόλης. Οι «soft», μαλακές, ή υγρές σε θερμοκρασίαδωματίου μαργαρίνες έχουν μικρότερη ποσότητα κορεσμένου λίπους και ως εκ τούτουπροτιμούνται έναντι των στερεών μαργαρινών και του βουτύρου. Σήμερα κυκλοφορούνστο εμπόριο φυτικές μαργαρίνες, οι οποίες αντίθετα από τις προηγούμενες βοηθούνστη μείωση της χοληστερόλης, και ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση αυτής.

Αφού λαμβάνω υπολιπιδαιμικό φάρμακο δεν πρέπει να ανησυχώγια το τι τρώω.

Εάν η χοληστερόλη δεν είναιαρκετά υψηλή, είναι προτιμότερο να μειωθεί με υγιεινοδιαιτητική αγωγή. Υπολιπιδαιμικάφάρμακα χορηγούνται κυρίως όταν είναι παρούσα στεφανιαία ή άλλη αγγειακή νόσος,ή επί απουσίας, όταν παρά τη σωστή υγιεινοδιαιτητική αγωγή, η χοληστερόλη παραμένειυψηλότερη της επιθυμητής τιμής. Πρέπει βεβαίως να γίνει κατανοητό ότι η αλλαγή τουτρόπου ζωής ( υγιεινοδιαιτητική αγωγή) σε συνεργασία με την υπολιπιδαιμική φαρμακευτικήαγωγή είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για την διατήρηση της καρδιαγγειακής υγείας.

Η υπερχοληστερολαιμία είναιανδρικό πρόβλημα, έτσι οι γυναίκες δεν πρέπει να ανησυχούν για την χοληστερόλη τους.

Σήμερα είναι γνωστό ότι η στεφανιαίανόσος σκοτώνει κάθε χρόνο περισσότερες γυναίκες από ό,τι ο καρκίνος του μαστού,περιλαμβανομένων και των νεώτερων προεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Η υψηλή χοληστερόληείναι εφάμιλλος προδιαθεσικός παράγοντας κινδύνου για στεφανιαία νόσο τόσο για άνδρεςόσο και για γυναίκες, παρόλα αυτά είναι λιγότερο πιθανό να θεραπεύονται οι γυναίκεςγια υψηλή χοληστερόλη. Έτσι είναι μύθος ότι η χοληστερόλη δεν αγγίζει τιςγυναίκες, αντίθετα μάλιστα πρέπει όλες οι γυναίκες και ειδικά μετά την εμμηνόπαυσηόπως άλλωστε και οι άνδρες να ελέγχουν την χοληστερόλη τους

Τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα με βοήθησαν να ρίξω την χοληστερόλημου. Τώρα που η χοληστερόλη μου έπεσε, από ό,τι άκουσα καλό είναι να τα διακόψω.

Αυτή η πρακτική είναι από τιςπιο εσφαλμένες αλλά πολύ διαδεδομένη. Είναι γνωστό ότι τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα,π.χ. οι στατίνες αναστέλλουν την ενδοκυττάρια παραγωγή χοληστερόλης. Η αναστολήαυτή υφίσταται μόνο παρουσία του φαρμάκου. Έτσι εάν διακοπεί, δε θα χρειασθούν παράλίγες μέρες, ώστε η χοληστερόλη να φθάσει στα επίπεδα που ήταν πριν την έναρξη τηςθεραπεία Συμπερασματικά λοιπόν, εάν υπάρχουν οι ενδείξεις για την έναρξη υπολιπιδαιμικούφαρμάκου, αυτό πρέπει να συνεχισθεί και να μη διακόπτεται

Τα φάρμακα και κυρίως οι στατίνες πράγματι μειώνουν την χοληστερόλη στα επιθυμητά επίπεδα, αλλά δυστυχώς πειράζουντο συκώτι και τους μύες.

Πράγματι, η παρακολούθηση του δυσλιπιδαιμικού που βρίσκεται υπό φαρμακευτική υπολιπιδαιμική αγωγή, περιλαμβάνει και τον έλεγχο των ηπατικών ενζύμων και υπόπροϋποθέσεις, της CK, του ενζύμου των μυών. Παρόλα αυτά από το1987 που κυκλοφόρησε η πρώτη στατίνη, μέχρι τώρα, επί εκατομμυρίων δυσλιπιδαιμικών που βρίσκονται σε θεραπεία με στατίνες δεν έχουν παρουσιασθεί σημαντικές παρενέργειες και βέβαια δεν είναι αυτός λόγος να στερηθεί κάποιος που χρειάζεται το φάρμακο, τις τόσο ευεργετικές δράσεις του, τόσο στην ολική θνησιμότητα, στη στεφανιαία θνητότητα, στη μείωση της στεφανιαίας νόσου και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Έτσι με τη σωστή ιατρική παρακολούθηση τα φάρμακα αυτά είναι πέρα για πέρα ακίνδυνα.

Η χοληστερόλη στα παιδιά καιστους εφήβους

Είναι γνωστό ότι η αθηρωματικήδιεργασία (εναπόθεση λιπών στις αρτηρίες) ξεκινά στην παιδική ηλικία και εξελίσσεταιαργά μέχρι την ενηλικίωση. Στη συνέχεια συνήθως οδηγεί στη δημιουργία της στεφανιαίαςνόσου, την πρώτη αιτία θανάτου στο δυτικό κόσμο.

Παρά την αδιαφιλονίκητη επιτυχίαστη μείωση των θανάτων από στεφανιαία νόσο τις τελευταίες δυο δεκαετίες, αυτή είναιυπεύθυνη για περίπου μισό εκατομμύριο θανάτους στις ΗΠΑ ετησίως.

Περίπου τον 42% των ατόμωνπου έλαβαν εξιτήριο από το νοσοκομείο νοσηλευόμενοι για στεφανιαία νόσο, έχουν ηλικίαμικρότερη των 65 ετών. Πολλοί από αυτούς τους ενηλίκους έχουν παιδιάμε προδιαθεσικούς παράγοντες για στεφανιαία νόσο που χρειάζονται προσοχή και ανάλογηαντιμετώπιση.

Οι κλινικές μελέτες δείχνουνότι:

• Η αθηροσκλήρυνση ή οι πρόδρομεςμορφές της ξεκινούν στα παιδιά

• Τα αυξημένα επίπεδα της χοληστερόληςστα πρώτα χρόνια της ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της αθηρωσκλήρυνσηςστην ενήλικο ζωή.

• Οι διαιτητικές συνήθειες καιη γενετική προδιάθεση επηρεάζουν τα επίπεδα της χοληστερόλης και τον κίνδυνο εκδήλωσηςστεφανιαίας νόσου.

• Τα μειωμένα επίπεδα χοληστερόληςσε παιδιά είναι προστατευτικά

• Το κάπνισμα θα πρέπει να αποθαρρύνεται

• Η συστηματική αερόβια άσκησηθα πρέπει να ενθαρρύνεται

• Θα πρέπει να γίνεται έλεγχοςγια ύπαρξη αρτηριακής υπέρτασης και να θεραπεύεται όπου χρειάζεται

• Η παχυσαρκία θα πρέπει να ελαττωθεί

• Θα πρέπει να γίνεται έλεγχοςγια ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη και να θεραπεύεται όπου χρειάζεται