Συντάκτης: Aλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr
Τι είναι το μελάνωμα;
Ο καρκίνος που αναπτύσσεται από ταμελανοκύτταρα, λέγεται μελάνωμα (άλλες ονομασίες: δερματικό μελάνωμα, κακόηθεςμελάνωμα). Τα μελανοκύτταρα είναι τακύτταρα που παράγουν την μελανίνη, πρωτεΐνη που έχει τον ρόλο να προστατεύει τοδέρμα από την βλαπτική επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας, που είναι ο κατ΄εξοχήν καρκινογενετικός παράγοντας για το δέρμα.
Το μελάνωμα είναι μια πάρα πολύ σοβαρή νόσοςγιατί δίνει εύκολα μεταστάσεις σε άλλα όργανα του σώματος, μέσω του λεμφικούσυστήματος. Αυτό το σύστημα αποτελείται από λεπτά αγγεία που σχηματίζουν δίκτυοόπως τα αιμοφόρα αγγεία, σε όλους τους ιστούς του σώματος. Τα καρκινικάκύτταρα, αποσπώνται από τον πρωτοπαθή όγκο και δια μέσου της λέμφου (του υγρούπου περιέχουν τα λεμφικά αγγεία), φτάνουν στους λεμφαδένες. Ομάδες απόλεμφαδένες βρίσκονται κυρίως στις μασχάλες, το λαιμό, τους βουβώνες και τηκοιλιά. Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος(αιματογενής διασπορά).
Το μελάνωμα είναι η χειρότερη μορφή καρκίνου τουδέρματος. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια καταγράφεται σημαντική και ανησυχητικήαύξηση νέων περιστατικών ιδιαίτερα μεταξύ των νέων γυναικών.
Πως εμφανίζεται το μελάνωμα;
Συχνά, η πρώτη ένδειξη για το μελάνωμα είναιαλλαγή στο μέγεθος, σχήμα ή χρώμα ενός σπίλου (ελιάς). Φυσιολογικά ένας σπίλοςείναι ένα καφέ, σκούρο ή μαύρο σημάδι στο δέρμα. Μπορεί να είναι επίπεδος ήεπηρμένος και το σχήμα μπορεί να είναι στρογγυλό ή οβάλ. Οι σπίλοι είναισυνήθως μικροί, μικρότεροι από 0,5 εκατοστό. Ένας σπίλος μπορεί να υπάρχει απότη γέννηση ή μπορεί να εμφανιστεί αργότερα, συνήθως τα πρώτα 10 χρόνια τηςζωής. Πολλοί από τους σπίλους 1 σε μεγάλες ηλικίες. Οι περισσότεροι άνθρωποιέχουν 10-30 σπίλους στο δέρμα τους. Η μεγάλη πλειοψηφία από αυτούς είναιτελείως ακίνδυνοι. Μια αλλαγή πάντως σε ένα σπίλο είναι σημάδι ότι θα πρέπει ναεπισκεφτείτε το δερματολόγο σας. Φυσικά το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί καισαν ένας καινούριος σπίλος.
Το μελάνωμα στους άνδρες εμφανίζεται συχνότεραστον κορμό, στο κεφάλι και στο λαιμό. Στις γυναίκες εμφανίζεται συνήθως στουςβραχίονες και στις κνήμες. Είναι πιο συχνό στα ανοιχτόχρωμα δέρματα. Στη μαύρηφυλή και σε πολύ μελαχρινά άτομα, είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στις παλάμεςκαι στα πέλματα.
Ποια είναι τα αίτια του μελανώματος;
Σήμερα, σύμφωνα με τους ερευνητές – δερματολόγουςγιατρούς, η κύρια αιτία της ανάπτυξης μελανώματος είναι η υπερέκθεση στηνυπεριώδη ακτινοβολία, η οποία αποτελεί τον ενοχοποιητικό παράγοντα στο70%-80-% των περιπτώσεων. Παρόλο που ο μηχανισμός δράσης τηςυπεριώδους ακτινοβολίας στη γένεση του μελανώματος δεν είναι επακριβώς γνωστός,οι ερευνητές υποθέτουν ότι η διαλείπουσα έκθεση (αυτή που προσλαμβάνουμεστις καλοκαιρινές διακοπές) είναι πιο σημαντική, ειδικά όταν συμβαίνει σεανοιχτόχρωμο, μη προσαρμοσμένο δέρμα. Τα έντονα ηλιακά εγκαύματα σεοποιαδήποτε ηλικία αποτελούν δείκτη επικινδυνότητας για την νόσο. Το κατάπόσο τα ίδια τα εγκαύματα συμβάλλουν στην παθογένεση του μελανώματος με τηνπρόκληση ογκογόνων μεταλλάξεων στο γενετικό υλικό των μελανοκυττάρων, ήαποτελούν απλώς ένα δείκτη της ευαισθησίας του δέρματος, βρίσκεται ακόμα υπόδιερεύνηση. Άλλοι παράγοντες που συμβάλουν είναι :
• Γενετικοί παράγοντες
• Ανοσοκαταστολή
• Παρουσία γιγαντιαίων συγγενών σπίλων (ελιών πουυπάρχουν από την γέννηση)
• Ορισμένες σπάνιες κληρονομικές δερματοπάθειες,όπως η μελαγχρωματική ξηροδερμία.
Η έκθεσηστις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου και το μαύρισμα με τη βοήθεια ειδικώνλαμπτήρων εκθέτουν τα κύτταρα του δέρματος σε υψηλής ενέργειας υπεριώδηακτινοβολία που είναι σε θέση να αλλοιώνει το DNA. Οι εν λόγω αλλοιώσεις μπορούν να οδηγούν στη γένεση καρκίνων του δέρματος καιμεταξύ αυτών, το ιδιαίτερα θανατηφόρο μελάνωμα.
Οι άνθρωποι με κόκκινα ή ξανθά μαλλιά, μπλεμάτια και γενικά ανοιχτόχρωμοι, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν μελάνωμα. Οιμαύροι λιγότερο συχνά εμφανίζουν τη νόσο, προφανώς γιατί έχουν περισσότερημελανίνη στο δέρμα τους που τους προστατεύει. Ο κίνδυνος ανάπτυξης μελανώματοςείναι μεγαλύτερος σε ανθρώπους με δυσπλαστικούς σπίλους ή οικογενειακό ιστορικόμελανώματος ή σε αυτούς με μεγάλους σπίλους (ελιές).
Ρόλο παίζει επίσης και τομέρος όπου ένα άτομο ζει. Σε περιοχές με αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία, οκίνδυνος αυξάνεται. Έτσι, σε παγκόσμιο επίπεδο, τα μεγαλύτερα ποσοστάμελανώματος βρίσκονται στην Αυστραλία.
Η κληρονομικότητα:Σε ένα ποσοστό 10% των περιπτώσεων υπάρχει κληρονομικότητα, με την έννοια ότισυνυπάρχουν και άλλα κρούσματα μελανώματος μέσα στην ίδια οικογένεια. Εκτός από το οικογενειακό ιστορικό, γενετική προδιάθεση συνήθως υπάρχει σεασθενείς που εκδηλώνουν μελάνωμα σε νεαρή ηλικία (κάτω των 30 ετών) και σεανθρώπους που εμφανίζουν περισσότερα του ενός μελανώματα. Αν και υπάρχειγενετικό τεστ για το μελάνωμα, το οποίο ανιχνεύει μεταλλάξεις του μόνουγονιδίου που έχει συσχετιστεί- προς το παρόν – με το μελάνωμα (γονίδιο CDKN2A ήp16), η πρακτική εφαρμογή του σε ασθενείς με μελάνωμα βρίσκεται υπό διερεύνηση.
Πώς γίνεται η διάγνωση του μελανώματος;
Η σύγχρονητεχνολογία έδωσε ένα ακόμα σημαντικό όπλο στην ιατρική. Είναι το ψηφιακόδερματοσκόπιο. Με αυτό τομηχάνημα ο γιατρός μπορεί να δει στην οθόνη του υπολογιστή μια ελιά μεγεθυμένηΧ20 Χ30 Χ60 Χ80 φορές έτσι ώστε μπορεί να δει την παραμικρή λεπτομέρεια.
Είναι ένασύστημα ηλεκτρονικής φωτογράφησης και αρχειοθέτησης των σπίλων, με ταυτόχρονη'χαρτογράφηση' ολόκληρου του σώματος, αν αυτό είναι απαραίτητο. Αξιοποιώνταςτην πιο σύγχρονη τεχνολογία, το μηχάνημα βλέπει στοιχεία στον σπίλο που δενμπορεί να δει το ανθρώπινο μάτι ενώ μεγεθύνει τόσο όσο είναι απαραίτητο για τονιατρό για να διαγνώσει κάποια κακοήθεια. Oι εικόνες από κάθε ελιά του σώματοςκαταγράφονται, χαρτογραφούνται και αποθηκεύονται σε ατομικό αρχείο. Mε ειδικόπρόγραμμα τέλος αναλύεται κάθε σπίλος και εξάγεται το ποσοστό κινδύνουανάπτυξης μελανώματος που βοηθά τον ιατρό στην απόφασή του να αφαιρέσει ή ναπαρακολουθήσει τον όποιο σπίλο.
Επειδή το μελάνωμα μπορεί να δώσει μεταστάσεις,η έγκαιρη διάγνωση από τον γιατρό, έχει μεγάλη σημασία. Η βιοψία Είναι αυτή πουθα θέσει την οριστική διάγνωση. Ο όγκος αφαιρείται και εξετάζεται κάτω από τομικροσκόπιο από ένα παθολογοανατόμο. Το επόμενο βήμα είναι να καθοριστεί ηέκταση ή το στάδιο του όγκου και αυτό γίνεται με τη μέτρηση του πάχους του, τοβάθος στο οποίο έχει φτάσει στο δέρμα και ανάλογα με το εάν υπάρχουνμεταστάσεις στους παρακείμενους λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα του σώματος. Ότανκαθοριστεί το στάδιο, τότε σχεδιάζεται ανάλογα και η θεραπεία, λαμβάνοντας επί πλέονυπ' όψιν και την ηλικία και τη γενική υγεία του ασθενή.
Έχει σημασία η έγκαιρη διάγνωση;
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κανόναςστην ιατρική κι αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το μελάνωμα: Όσο πιο έγκαιραδιαγιγνώσκεται, τόσο πιθανότερη είναι η πλήρης ίαση. Θα πρέπει τακτικά ναεξετάζετε το δέρμα σας και οποιαδήποτε αλλαγή σε σπίλο ή εμφάνιση καινούριου θαπρέπει να σας οδηγεί στο δερματολόγο σας. Ειδικότερα αυτοί που ήδη έχουνιστορικό μελανώματος, θα πρέπει τακτικά (ανά 3 - 6 μήνες) να εξετάζονται για τηπιθανότητα υποτροπής.
Σε μερικές οικογένειες, τα μέλη έχουν μια ορισμένηκατηγορία σπίλων που λέγονται δυσπλαστικοί σπίλοι. Αυτοί εξαλλάσσονται πιοσυχνά σε μελανώματα.
Πώς θεραπεύεται το μελάνωμα;
Στις μέρες μας το μελάνωμα αντιμετωπίζεται με χειρουργική εκτομή που βασίζεται σε κλινικά στοιχεία και πεδία δράσης. Ο κύριος παράγοντας πρόγνωσης είναι ο κανόνας του Breslow σε συσχετισμό με το βαθύτερο πάχος που μετριέται στην ιστολογική πλάκα .
Τα χειρουργικά όρια πρέπει να προσαρμοστούν στο πάχος του όγκου: ένα όριο τουλάχιστον 1 εκατ. απαιτείται για τους όγκους με έναν δείκτη Breslow 1 χιλ. ή λιγότερο. Ενα όριο που αποτελείται μεταξύ 1 και 2 εκατ. για τους όγκους με έναν δείκτη Breslow 1 χιλ. έως 2 χιλ.. ‘Ενα όριο 2 εκατ. απαιτείται για έναν δείκτη μεταξύ 2 και 4 χιλ., και ένα όριο 3 εκατ. απαιτείται για έναν δείκτη υπερβαίνοντας τα 4 χιλ.
εκτομή από την πρώτη (και μοναδική ) χειρουργική επέμβαση.Το μελάνωμα και ένα μέρος υγιούς δέρματος γύρω από αυτό,αφαιρούνται. Μερικές φορές τοποθετείται και ένα μόσχευμα (=κομμάτι δέρματος απόάλλο σημείο που αντικαθιστά το αφαιρεθέν). Αν και οι γιατροί προσπαθούν νακάνουν όσο το δυνατό καλύτερη δουλειά, η χειρουργική αφαίρεση προκαλεί μερικέςφορές την εμφάνιση ουλών. Σε ασθενείς με μελάνωμα που έχει φτάσει σε βάθος ήέχει εξαπλωθεί, υπάρχει ο κίνδυνος της υποτροπής παρ' όλη την αφαίρεση. Τότε,μπορεί να γίνει και η λεγόμενη υποστηρικτική θεραπεία με χημειοθεραπεία(αντικαρκινικά φάρμακα). Επειδή τα υπάρχοντα σήμερα φάρμακα δεν είναι πολύ δραστικάσε περιπτώσεις προχωρημένης νόσου, γίνονται συνεχώς έρευνες και μελετώνται νέεςθεραπείες. Ένα καινούριο θεραπευτικό κεφάλαιο, λέγεται βιοθεραπεία καιχρησιμοποιεί φυσικές ουσίες που τις παράγει ο ίδιος ο οργανισμός του ανθρώπου.Σκοπός, η ενίσχυση ή η αποκατάσταση του αμυντικού συστήματος του οργανισμούώστε να "πολεμήσει" τη νόσο πιο αποτελεσματικά. Δύο τέτοιες ουσίες -φάρμακα, είναι η ιντερλευκίνη-2 και η ιντερφερόνη. Μερικές φορές θα χρειαστούνκαι ακτινοβολίες με τις οποίες, υψηλής ισχύος ακτίνες x καταστρέφουν τηικανότητα των καρκινικών κυττάρων να αυξάνονται και να πολλαπλασιάζονται. Ηακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται περισσότερο για την απάλυνση του πόνου.
Τι πρέπει να προσέχει κανείς μετά τη θεραπεία;
Επειδή οι ασθενείς με μελάνωμα έχουν αυξημένοκίνδυνο εμφάνισης κι άλλου μελανώματος, θα πρέπει να εξετάζονται τακτικά απότον γιατρό τους.
Ανάλογα με το μέγεθος και τηνέκταση του πρωτοπαθούς όγκου, η παρακολούθηση μπορεί να περιλαμβάνει ψηφιακή δερματοσκόπηση καιακτινογραφίες
Εάν υπάρξει σε μια ελιά του δέρματοςαλλαγή του χρώματος, εμφάνιση διαφόρων χρωματισμών στην επιφάνεια της, αύξησητων ορίων και μεγέθους της, ασυμμετρία, ακανόνιστο περίγραμμα, αύξηση τηςδιαμέτρου της, κνησμός ή αιμορραγία, πρέπει άμεσα να γίνεται εξέταση από ειδικόγιατρό για έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος.
ΠΗΓΗ MEDLABIATΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
Βιβλιογραφία:
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου